انواع مرخصی و نحوه محاسبه آن، بحث شیرین و مهمی است که این روزها هر فرد در مشاغل مرتبط با ادارات دولتی و خصوصی باید به طور کامل بر آن مسلط باشد تا بتواند در مواقع لازم از مرخصی‌های خود به خوبی استفاده نماید. ما در این مطلب سعی داریم کلیه نکات مربوط به انواع مرخصی و نحوه محاسبه هریک را برای شما عزیزان شرح دهیم. در ادامه با ما همراه باشید..
مرخصی چیست؟
مرخصی به عبارتی حقی است از حقوق کارمند و کارگر دولتی و خصوصی که بر اساس آن فرد می‌تواند در روزهای غیرتعطیل هفته در محل کار خود حاضر نشده و یا کار خود را ترک نموده و به امور مربوط به خود رسیدگی نماید. این حق از زمان‌های قدیم در قانون کار کشور ایران وجود داشته و برای افراد دولتی اجرا شده است. بسیار دیده شده کارفرمایان با درخواست مرخصی افراد در مواقع مختلف موافقت نمی‌کنند اما اگر هر فرد از حقوق قانونی خود آگاهی کافی داشته باشد می‌تواند در هر موقعیتی از آن‌ها استفاده نماید.
بیشتر بخوانید : خدمات موسسه حسابداری چیست؟
انواع مرخصی ها در قانون کار کدامند؟
انواع مختلف مرخصی‌هایی که در قانون کار برای افراد دولتی در نظر گرفته شده شامل موارد زیر بوده که در ادامه به معرفی هریک خواهیم پرداخت:
- مرخصی استحقاقی
- مرخصی استعلاجی
- مرخصی زایمان
- مرخصی بدون حقوق
- مرخصی ازدواج
- مرخصی حج
- مرخصی فوت افراد درجه یک خانواده
- پاس شیر
قوانین و نحوه محاسبه هریک از انواع مرخصی چگونه است؟
مرخصی استحقاقی:
این مرخصی که افراد شاغل بیشترین سروکار را با آن خواهند داشت شامل روزهایی از هر ماه است که فرد می‌تواند طبق نظر شخصی و بدون کسر هیچ حقوقی در محل کار خود حاضر نشود. این مرخصی به مدت دو و نیم روز در هر ماه قابل استفاده بوده که معادل 26 روز در یک سال یا 192 ساعت می‌باشد. در صورت محاسبه یک ساله این مرخصی تحت عنوان مرخصی سالانه نیز نامیده می‌شود و اگر استفاده نشده باشد در پایان هر سال به اصطلاح این حق از مرخصی فرد می‌سوزد. اگر فردی قصد استفاده از مرخصی سالیانه خود به صورت یکجا را داشته باشد با در نظر گرفتن 4 روز جمعه می‌تواند یک ماه کامل به مرخصی رود. این نوع از مرخصی همچنین برای مشاغل سخت بر حسب نظر کارفرما شامل 3 روز در ماه بوده که هر 6 ماه از سال الزاما باید استفاده شود تا بتواند اندکی از فشار کاری این دسته از مشاغل بکاهد. قابل ذکر است که این نوع از مرخصی به کارگران فصلی تعلق نمی‌گیرد و تنها مربوط به افرادی است که یک سال مداوم به کار موردنظر مشغول باشند؛ مرخصی برای کارگران فصلی توسط کارفرما به نسبت تعداد روزهای کاری محاسبه می‌گردد.
مرخصی استعلاجی:
از آن‌جایی که مهم‌ترین مسئله در حین کار سلامت جسمی و روانی فرد می‌باشد در قانون کار نوعی از مرخصی به نام مرخصی استعلاجی برای حفظ سلامت کارکنان در نظر گرفته شده است؛ این نوع از مرخصی در زمان بیماری به فرد تعلق گرفته و تا پایان بیماری و کسب بهبودی کامل که با تایید پزشکان مورد تایید سازمان تامین اجتماعی انجام می‌گیرد ادامه خواهد داشت. هدف از قرار دادن این مرخصی آن است که شخص در زمان بیماری مجبور به کار کردن نبوده و به استراحت کامل پرداخته و قوای از دست رفته خود را به دست آورد.اگر فردی قصد استفاده از مرخصی سالیانه خود به صورت یکجا را داشته باشد با در نظر گرفتن 4 روز جمعه می‌تواند یک ماه کامل به مرخصی رود. این نوع از مرخصی همچنین برای مشاغل سخت بر حسب نظر کارفرما شامل 3 روز در ماه بوده که هر 6 ماه از سال الزاما باید استفاده شود تا بتواند اندکی از فشار کاری این دسته از مشاغل بکاهد. قابل ذکر است که این نوع از مرخصی به کارگران فصلی تعلق نمی‌گیرد و تنها مربوط به افرادی است که یک سال مداوم به کار موردنظر مشغول باشند؛ مرخصی برای کارگران فصلی توسط کارفرما به نسبت تعداد روزهای کاری محاسبه می‌گردد.
مرخصی استعلاجی:
از آن‌جایی که مهم‌ترین مسئله در حین کار سلامت جسمی و روانی فرد می‌باشد در قانون کار نوعی از مرخصی به نام مرخصی استعلاجی برای حفظ سلامت کارکنان در نظر گرفته شده است؛ این نوع از مرخصی در زمان بیماری به فرد تعلق گرفته و تا پایان بیماری و کسب بهبودی کامل که با تایید پزشکان مورد تایید سازمان تامین اجتماعی انجام می‌گیرد ادامه خواهد داشت. هدف از قرار دادن این مرخصی آن است که شخص در زمان بیماری مجبور به کار کردن نبوده و به استراحت کامل پرداخته و قوای از دست رفته خود را به دست آورد.اگر فردی قصد استفاده از مرخصی سالیانه خود به صورت یکجا را داشته باشد با در نظر گرفتن 4 روز جمعه می‌تواند یک ماه کامل به مرخصی رود. این نوع از مرخصی همچنین برای مشاغل سخت بر حسب نظر کارفرما شامل 3 روز در ماه بوده که هر 6 ماه از سال الزاما باید استفاده شود تا بتواند اندکی از فشار کاری این دسته از مشاغل بکاهد. قابل ذکر است که این نوع از مرخصی به کارگران فصلی تعلق نمی‌گیرد و تنها مربوط به افرادی است که یک سال مداوم به کار موردنظر مشغول باشند؛ مرخصی برای کارگران فصلی توسط کارفرما به نسبت تعداد روزهای کاری محاسبه می‌گردد. طبق قانون کار پرداخت حقوق در زمان استفاده فرد از مرخصی استعلاجی توسط بیمه به صورت حداقلی از دستمزد وی انجام می‌گیرد به این صورت که فرد دارای همسر و فرزند و پدر و مادر تحت تکفل، سه چهارم از حقوق آخرین دستمزد روزانه را دریافت می‌کند و اگر فرد دارای افراد تحت تکفل خود نباشد به میزان دوسوم از آخرین حقوق روزانه به وی پرداخت خواهد شد. اگر فرد بیمه شده در زمان مرخصی استعلاجی بستری شده باشد نصف حقوق روزانه خود را دریافت می‌نماید. این نکته را در نظر داشته باشید که مدت زمان استفاده از مرخصی استعلاجی تایید شده توسط سازمان تامین اجتماعی، جزء سوابق کاری فرد محسوب خواهد شد.
مرخصی زایمان:
مرخصی زایمان در دوره بارداری و وضع حمل از جمله مسائلی بوده که هر زن شاغل در هرکجای دنیا به آن احتیاج اساسی دارد و در ایران نیز زنان شاغل برای احقاق آن تلاش فراوان نموده‌اند. تا چندی پیش مرخصی زایمان برای بانوان شاغل تنها به مدت 6 ماه بوده و برای افزایش این مدت نیاز بود تا هر زن اعتراض خود را به دیوار عدالت اداری برده تا در صورت کسب رای لازم بتواند از مدت مرخصی بیشتری استفاده نماید اما خوشبختانه از سال 1398 مدت مرخصی زایمان از 6 ماه به 9 ماه تغییر یافته و این مدت به طور کامل جزء سوابق کاری فرد محسوب می‌گردد. پرداخت حقوق و دستمزد فرد در زمان این مرخصی توسط کارفرما انجام نمی‌گردد و تنها به مدت 6 ماه، کمک هزینه بارداری توسط سازمان تامین اجتماعی به فرد تعلق می‌گیرد. لازم به ذکر است که پاداش و عیدی فرد مطابق با دیگر کارکنان پرداخت خواهد شد. فردی که پس از زایمان و استفاده کامل از 9 ماه مرخصی خود بنا بر نظر پزشک از نظر جسمی همچنان نیاز به استراحت داشته باشد باید از مرخصی استعلاجی بر حسب نیاز استفاده نماید.
بیشتر بخوانید : خدمات مالی شامل چه مواردی می شود؟
مرخصی پاس شیر:
این مرخصی جهت تشویق مادران به تغذیه نوزاد خود با شیر مادر به زنان شاغل تعلق گرفته است. طبق قانون، مادران شاغل در دوران شیردهی می‌توانند روزانه از یک ساعت مرخصی به منظور شیر دادن به فرزند خود استفاده نمایند. مادرانی که نوزاد خود را به مهدکودک نزدیک به محل کار سپرده‌اند می‌توانند یک ساعت را در سه نوبت استفاده کرده و اگر امکان امکان رفت‌وآمد مقدور نبود می‌توانند یک ساعت زودتر از دیگران محل کار خود را ترک نمایند.
مرخصی ازدواج یا فوت:
هر فرد شاغل تحت قوانین کار می‌تواند در زمان ازدواج دائم و یا فوت پدر، مادر، همسر یا فرزندان از 3 روز مرخصی با کسب حقوق استفاده نماید. توجه داشته باشید که این مرخصی 3 روزه به هیچ وجه تحت عنوان مرخصی استحقاقی محاسبه نمی‌گردد.
مرخصی بدون حقوق :
کارکنان می‌توانند در دوره کاری خود حداکثر 2 سال مرخصی بدون حقوق به منظور ادامه تحصیل یا هر مورد دیگری را استفاده نمایند. در این مدت وضعیت کاری فرد به حالت تعلیق درآمده و پس از آن مجددا به کار خود بازمی‌گردد.
مرخصی حج:
هر یک از کارکنان در تمام مدت کاری خود می‌توانند از یک ماه مرخصی با حقوق جهت انجام فریضه واجب حج استفاده نمایند. در صورتی که فردی بیشتر از یک بار اقدام به سفر حج نماید باید از مرخصی استحقاقی خود استفاده کند.
سخن نهایی
امیدواریم انواع مرخصی در قانون کار کشور ایران را به خوبی شرح داده باشیم. لازم است دو نکته را در نظر داشته باشید که روزهای تعطیل سال جزء مرخصی‌ها محسوب نمی‌گردند و نیز مرخصی‌های ساعتی جهت انجام امور اداری روزانه جزء مرخصی‌های استحقاقی قرار می‌گیرند.
در صورتی که نیاز به خدمات حسابداری و حسابرسی دارید، موسسه ترازینه با حسابداران و حسابرسان زبده درخدمت شما عزیزان است.
